Jan Bart (Jat) van Mesdag

Beste mensen van Vliegveld Hilversum

Als buurtbewoner (woon aan de Rading) ben ik geinteresseerd en zefs een beetje fan van het vliegveld, wat er gebeurt en de geschiedenis.

Ik heb al eens een proefles in een Cessna gehad en volg met veel plezier ook de Facebook pagina: blijf zo doorgaan!

Maar toevallig las ik in een oude email nieuwsbrief van de HMHC (Hilversumse Mixed Hockey Club) iets over de geschiedenis van de club: 

Ieder jaar wordt het  'Peter Wisse Smit-toernooi' (vernoemd naar de oud international en gerespecteerd oud voorzitter) georganiseerd. 

Bij de opening van dit familiehockeytoernooi wordt altijd even bij de gedenkplaquette die in de muur van het clubhuis is gemetseld stil gestaan bij de leden die in de 2e oorlog zijn overleden of voor onze vrijheid hebben gestreden. In de nieuwsbrief werd de tekst van de speech van de weduwe Flos Wisse Smit afgedrukt.

Omdat hierin een mooi anekdote over het vliegveld in de oorlogstijd werd verteld deel ik deze, wellicht interessant in het kader van de geschiedenis en leuk om te weten, de tekst van Flos Wisse Smit, uit de geschiedenis van HMHC.

Als jullie dit verhaal nog niet kenden, wellicht leuk om te weten,

Hartelijke groeten en keep on flying!
Frank Felix

Uit de geschiedenis van HMHC...

Aan de zijmuur van het clubhuis is een herdenkingssteen ingemetseld. Vele malen lopen we erlangs, maar zelden staan we er bij stil. Een steen die de namen van een twaalftal leden van de HMHC draagt welke tijdens WO II het leven verloren.
Bij de aanvang van het PWS familietoernooi worden er jaarlijks bloemen bij het monument gelegd. Dit jaar werd het verhaal van Jan Bart van Mesdag en zijn oudere broer Jaap tijdens deze herdenking verteld. Het ligt in de bedoeling om jaarlijks op deze wijze aandacht aan een of meer van hen te wijden.

Johannes Bartholomeus (Jat) van Mesdag

Jan Bart (of Jat) werd op 3 oktober 1923 in Hilversum geboren.  Hij had een oudere broer Jaap en twee jongere broertjes Maarten en Rob. Opgroeiend op De Oersberg hadden de jongens een heerlijk leven, vakanties in het buitenland en thuis veel sport, zo waren ze ook lid van onze HMHC.
Jan Bart ging naar Het Nieuwe Lyceum, waar de rector hem in het herinneringsboekje omschreef als een lastige knaap die zijn omgeving volkomen ‘door’ had. Maar ook schreef hij dat het juist zijn gevatheid en intelligentie waren die hem veel sympathie bij zijn leraren bezorgde.
Jan Bart werd op 15-jarige leeftijd, een jaar voor de oorlog uitbrak, naar de kostschool Haileybury ten noorden van London gestuurd.
Vanwege de oorlogsdreiging week hij uit naar de Verenigde Staten en sloot zich al gauw aan bij de Nederlandse troepen in Canada waar hij als tweede luitenant bij de Koninklijke Luchtmacht een opleiding kreeg tot jachtvlieger. Op 17 augustus 1942 keerde hij vervolgens terug naar Engeland waar hij nog datzelfde jaar in november op 19-jarige leeftijd zijn wings zou halen en bij het ‘RAF 64 Squadron’ werd ingedeeld.
Op 6 maart 1945  terugkerend van een solovlucht stortte hij met zijn P-51 Mustang neer bij het Engelse Lawshall. Zijn graf bevindt zich op het Cambridge RAF Cemetery, terwijl zijn naam ook vermeld wordt op de lange lijst van namen op het Dutch War Cemetery Mill Hill in Noord Londen.

In de kerk van Lawshall, waar zich een plaquette bevindt, wordt hij jaarlijks herdacht. Ook staat zijn naam samen met 9 andere (oud-)leerlingen hier in Hilversum op de plaquette van het voormalig Nieuwe Lyceum, waar in De Hof ook jaarlijks herdacht wordt.
Hoe mooi is het dat ook op onze eigen hockeyclub zijn naam op  onze plaquette vermeld staat en we jaarlijks hierbij stil kunnen staan.
Niet alleen Jan Bart maar ook zijn oudere broer Jaap (Geert Jaap Gilles van Mesdag Hasselt, 4 januari 1922) heeft tijdens de oorlog zich op bijzondere wijze willen inzetten. Drie zeer zware jaren werden hier het gevolg van. Jaap bleek een eigenzinnige, intelligente jongen met een sterke wil. Al gauw werd hij ‘Doen’ genoemd. Naast een grote technische belangstelling was een van zijn passies zijn trompet. Al op zeer jonge leeftijd maakte hij deel uit van het bekende jazzcombo The Hurricanes met Wessel Ilcken.
In mei 1940 kwam Jaap niet opdagen bij het centraal schriftelijk eindexamen. Pas enige dagen later kwam hij weer boven water. Hij vond het belangrijker om enkele Duitse vliegtuigen op vliegveld Loosdrecht onklaar te maken en de machinegeweren eruit te slopen. Jaap haalt in 1941 alsnog zijn eindexamen op het Baarns Lyceum en gaat medicijnen studeren en behaalt als eerstejaars zijn propedeuse. Niet wetend dat broer Jan Bart inmiddels wordt opgeleid tot RAF piloot, wil Jaap liefst oversteken naar Engeland om piloot bij de RAF worden. Samen met zijn goede vriend Ernst Sillem besluiten ze de oversteek naar England in een vouwkano met buitenboordmotor te maken. Op 31 augustus 1942 wagen ze vanuit Oudorp de oversteek, de zee is glad, ze worden niet gezien. Eenmaal vol op zee steekt een straffe zuidwester op waardoor ze na een uur of 5 in een penibele situatie belanden. Ze realiseren zich dat ze redding moeten zoeken. Hun redding wordt Jaap’s trompet waarmee ze de aandacht van een schip aan de horizon weten te trekken, een schip van de Kriegsmarine. Als politieke gevangenen worden ze door de Sicherheitspolizei naar Rotterdam gebracht om vervolgens via Vught naar kamp Natzweiler-Struthof en later Dachau gezonden te worden. Ze overleven bijna 3 jaar concentratiekampen!

Door Flos Wisse Smit (tijdens PWS toernooi)

email HMHC 22 juli 2018

Jaap van Mesdag's Stichting Vroege Vogels

In Nederland bestaan verscheidene organisaties en stichtingen met als doelstelling: het in de lucht houden van vliegend historisch erfgoed. Eén daarvan is Stichting Vroege Vogels, gevestigd in de ‘Early Birds’-hangar op vliegveld Lelystad Airport. De stichting is eigenaar van een aantal historische vliegtuigen, waarvan een deel vliegwaardig.

Stichting Vroege Vogels (Early Birds Foundation) is in 1976 opgericht door Jaap van Mesdag. Deze ‘Engelandvaarder’ probeerde in 1942 vanuit bezet Nederland naar Engeland te vluchten, maar werd opgepakt door de Duitsers. De rest van de oorlog bracht hij in gevangenschap door. Na de Tweede Wereldoorlog maakte Van Mesdag carrière in de zakenwereld, onder meer bij  Heinz in de Verenigde Staten. Later verdiende hij zijn geld met het vervoer van Franse wijnen naar Nederland. In de jaren 70 kocht hij met een paar vrienden in Frankrijk een oude rotatiemotor. Deze motor, afkomstig van een vliegtuig uit de Eerste Wereldoorlog, wisten ze te restaureren. Op verzoek van de stichting ‘L’amicale Jean-Baptiste Salis’ (gevestigd op La Ferté Alais in Frankrijk) restaureerden de Vroege Vogels vervolgens enkele rotatiemotoren, in ruil voor een De Havilland DH 82a Tiger Moth. Dit bleek het begin van een verzameling oude vliegtuigen en vliegtuigmotoren, waarvan het merendeel uit de beginperiode van de luchtvaart.

P-51D Mustang PH-JAT

In juli 2016 koos een P-51D Mustang vanaf vliegveld Lelystad het luchtruim. Deze Mustang met registratie PH-JAT stond al meer dan vijf jaar in een hangar op Lelystad. Toch wisten maar weinigen van het bestaan van deze ‘Nederlandse’ Mustang. Het jachtvliegtuig maakte na een jarenlange restauratie in 2012 haar eerste vlucht vanaf Lelystad. Vanwege problemen met onder meer de propeller heeft het nog vier jaar geduurd voordat de Mustang weer de lucht in kon. De Mustang is gerestaureerd door de Vroege Vogels, die het toestel ook in eigendom heeft.

De P-51 werd door de stichting in 1995 vanuit de Verenigde Staten naar Nederland gehaald. Het toestel kwam in een container aan op Schiphol. In een hangar van KLM werd het toestel van alle verf en plamuur ontdaan. Omdat de Mustang eerder als racevliegtuig was gebruikt tijdens de Air Races in Reno waren alle schroeven en oneffenheden weg geplamuurd. In de daarop volgende jaren heeft het op Schiphol opgeslagen gestaan. In 2004 is op Lelystad begonnen aan de daadwerkelijke restauratie om de Mustang weer vliegwaardig te maken. Alle onderdelen zijn nagekeken en zo nodig gereviseerd. In 2010 vond de eerste ‘engine run’ plaats van de Merlin motor en twee jaar later vloog de P-51 weer, voor het eerst na negentien jaar. Het toestel kreeg de markings en naam van ‘Trusty Rusty’, een Mustang van de 357e Fighter Group. Met de registratie PH-JAT werd de P-51 in het register ingeschreven, als eerbetoon aan de jongere broer van Jaap van Mesdag. Jan-Bart ‘Jat’ van Mesdag vloog tijdens de Tweede Wereldoorlog als jachtvlieger bij de RAF. In maart 1945 is hij omgekomen bij een crash met zijn P-51 Mustang.

Met dank aan Frank Felix voor de tekst van HMHC en aan www.upinthesky.nl, Ben Ullings, Aircrewremembered en Wikipedia voor alle tekst en foto's!